İş sözleşmelerinde yabancı hukuk seçilemeyecek mi?

Anayasa Mahkemesi, iş hukuku alanında önemli bir karar verdi.

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu (MÖHUK) madde 27/1 uyarınca iş sözleşmesinin taraflarına, işçinin mutat işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla sözleşmenin esasına uygulanacak hukuku seçme fırsatı tanınmaktaydı. Madde 27/2 uyarınca ise tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde iş sözleşmesine, işçinin işini mutat olarak yaptığı işyeri hukukunun uygulanacağı ve işçinin işini geçici olarak başka bir ülkede yapması hâlinde, bu işyerinin mutat işyeri sayılmayacağı düzenlenmektedir. İlgili düzenlemeler hakkında Anayasa’ya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmuştur.

Anayasa Mahkemesi, MÖHUK madde 27/1’i Anayasa’nın 49. maddesine aykırı olması sebebiyle iptal etmiştir. Anayasa’nın 49. maddesi şu şekildedir: “Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.”

MÖHUK madde 27/1’de asgari koruma ölçütü olarak mutat işyeri hukuku belirlenmiştir. Fakat bazı durumlarda mutat işyeri hukukundan daha yüksek koruma sağlayan “daha sıkı ilişkili hukuk”, maddenin 4. fıkrası uyarınca tarafların hukuk seçimi yapması durumunda uygulama alanı bulmamaktadır. Hukuk Genel Kurulu bu hususu: “Açıkça hukuk seçimi yapılması durumunda ise daha sıkı ilişkili hukuk yönünden değerlendirme yapılmasına 5718 sayılı Kanun hükümleri karşısında imkân bulunmamaktadır.” şeklinde ifade etmiştir. Bu sebeple Anayasa Mahkemesi, hükmün Anayasa’nın 49. maddesini ihlal ettiğine hükmetmiştir.

Madde 27/2’de ise hukuk seçiminin yapılmadığı durumda mutat işyeri hukukunun uygulanmasının öngörülmesi ve ilgili sözleşmenin daha sıkı ilişkili hukuka tabi kılınmasının engellenmemesi nedeniyle Anayasa’ya aykırı olmadığına karar verilmiştir.

Hükmün iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluk göz önünde bulundurularak hükmün iptalinin Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra (10 Eylül 2025) yürürlüğe girmesine karar verilmiştir. İptalin yürürlüğe gireceği tarihe kadar hüküm uygulanmaya devam edecek, dolayısıyla bu süre zarfında yabancılık unsuru bulunan iş sözleşmelerinde taraflar hukuk seçimi yapabileceklerdir. Bu süreçte iptal edilen hükmün yerine yenisinin düzenlenmesi söz konusu olabilecektir.