Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Taslak Kamuoyu Görüşüne Açıldı

Ticaret Bakanlığı, tüketicinin doğru bilgilendirilmesi, ekonomik çıkarlarının korunması ve dijital pazarlama yöntemlerindeki gelişmelere uyum sağlanması amacıyla Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına ilişkin Yönetmelik Taslağı’nı (“Taslak Yönetmelik”) kamuoyu görüşüne açmıştır.

Taslak Yönetmelik; sosyal medya etkileyicileri aracılığıyla yapılan reklamlara, çevresel beyanlara, hedefli reklamcılığa, yapay zekâ kullanımına, şarta bağlı satışlara, indirimli satışlara ve tüketici değerlendirmelerine ilişkin kapsamlı düzenlemeler içermektedir. 

Bu değişiklikler yeni tüketim alışkanlıkları, Avrupa Birliği Dijital Hizmetler Yasası ile uyum, yanıltıcı çevresel beyanlar ile mücadele, yapay zekâ destekli içeriklerin artışı ve tüketicilerden gelen şikâyetler gerekçe gösterilerek hazırlanmıştır. 

Tanımlar ve Kapsam

Taslak Yönetmelik, çevresel beyan, sosyal medya, sosyal medya etkileyicisi (influencer) ve tüketici değerlendirmeleri kavramlarına ilişkin yeni tanımlar getirerek mevcut düzenlemenin kapsamını genişletmektedir.

Bu tanımlar, dijital mecralarda yapılan reklamların ve çevresel iddiaların denetimi açısından belirsizliklerin giderilmesini amaçlamaktadır. 

İspat Külfetinin Güçlendirilmesi 

Reklam verenlerin kampanyalarında kullandıkları tüm iddiaların, reklamın yayınlanma tarihinden önce doğrulanabilir bilgi ve belgelerle ispatlanması zorunlu hale getirilmektedir.

Bu değişiklik, özellikle sağlık, çevre ve performans iddialarına yönelik denetimi sıkılaştıracaktır. 

İndirimli Satışlar 

İndirimli satışlara ilişkin referans fiyat belirleme süresi, mevcut 30 gün yerine 10 gün olarak düzenlenmektedir. Ayrıca çok kanallı satış yapan işletmeler açısından, indirim öncesi fiyatın yalnızca indirimin yapıldığı satış kanalı dikkate alınarak belirlenmesi zorunluluğu getirilmektedir. 

Sadakat programları üzerinden uygulanan indirimler de belirli koşullar altında indirimli satış hükümlerine tabi olacaktır.

Şarta Bağlı Satışlar 

“3 al 2 öde”, “1 alana 1 bedava” gibi şarta bağlı kampanyalara ilişkin detaylı bir düzenleme getirilmektedir. Bu kapsamda:

• Kampanya başlangıç/bitiş tarihleri ve miktar sınırlamaları açıkça belirtilecektir.
• Bedelsiz ürün veya hizmete ilişkin bilgiler reklamın ana mesajında yer alacaktır.
• Kampanyaya konu fiyat, ilgili ürünlerde kampanya başlangıcından önceki 10 gündeki en düşük fiyat esas alınarak belirlenecektir. 

Bu düzenlemeler ile şarta bağlı satışlarda fiyat manipülasyonlarının önüne geçilmesini amaçlamaktadır. 

Çevresel Beyanlar

Çevresel beyanlar içeren reklamlarda: 

• Beyanların yetkili kurum, akredite kuruluş veya üniversitelerden alınacak bilgi ve belgelerle doğrulanması, 
• Genel nitelikli çevresel ibarelerin açıklama yapılmaksızın kullanılmaması,
• Çevresel etkinin ürün veya sürecin hangi aşamasıyla ilgili olduğunun belirtilmesi 

zorunlu olacaktır. Bu düzenlemeler, yanıltıcı çevresel beyanları engellemeye yöneliktir. 

Yapay Zekâ ve Dijital İçerik Kullanımı

Reklamlarda yapay zekâ, filtreleme veya dijital karakter kullanılması halinde bu durumun açıkça belirtilmesi gerekecektir. 

Ayrıca gerçek bir kişinin yapay zekâ ile oluşturulmuş dijital kopyasının, o kişi ürünü gerçekten deneyimlemiş gibi gösterildiği reklamlara izin verilmeyecektir. 

Sosyal Medya Etkileyicisi (Influencer) Reklamları 

Taslak Yönetmelik, sosyal medya etkileyicisi (influencer) içeriklerine ilişkin detaylı bir çerçeve sunmaktadır. Buna göre: 

• Reklam niteliği açık, anlaşılır ve ilk bakışta fark edilebilir olmalıdır. 
• #Reklam, #Sponsor, #İşbirliği gibi etiketlerden en az biri kullanılmalıdır. 
• Etiketler ekran kaydırmadan görülebilir olmalı ve diğer ibarelerden belirgin biçimde ayrılmalıdır.
• Sesli içeriklerde reklam olduğu yayının başında belirtilmelidir. 

Hedefli Reklamcılık

Taslak Yönetmelik ile hedefli reklamcılık düzenlenmiştir. Buna göre: 

• Reklamın hangi kriterlere göre gösterildiğine dair açık ve kolay erişilebilir bilgilendirme yapılması,
• Tüketiciden ayrıca onay alınması, 
• Özel nitelikli kişisel verilere dayalı profilleme yapılamaması, 
• Çocuklara yönelik hedefli reklamın yasaklanması 

öngörülmektedir. Bu madde, Avrupa Birliği Dijital Hizmetler Yasası ile uyum hedefinin bir parçasıdır. 

Finansal Reklamlar 

“İndirimli”, “avantajlı”, “uygun” gibi ifadelerin kullanıldığı finansal hizmet reklamlarında, faiz veya kâr payı oranının reklamın yayınlandığı alanda açıkça belirtilmesi zorunlu hale getirilmektedir.

Tüketici Değerlendirmeleri 

Tüketici yorumlarına ilişkin düzenlemeler önemli ölçüde güncellenmiştir. Buna göre:

• Satın alım doğrulaması yapılamayan mecralardan alınan değerlendirmeler yayınlanamayacaktır. 
• Değerlendirmeler, olumlu/olumsuz ayrımı yapılmaksızın yalnızca genel niteliğini yansıtacak şekilde diğer mecralarda paylaşılabilecektir. 
• İşletmelerin tüketici şikâyetlerine cevap verme süresi 72 saatten 48 saate düşürülmektedir. 

Amaç, tüketici yorumlarının manipülasyonunu önlemek ve şeffaflığı artırmaktır. 

Yürürlük

Taslak Yönetmelik, kamuoyu görüşünün alınmasının ardından Ticaret Bakanlığınca gerekli görülen değişikliklerin yapılmasıyla son halini alacak ve Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecektir.