İsviçre Federal Mahkemesi, ceza mahkemesi kararlarının, hakem kararlarının yeniden incelenmesi sonucu iptal edilmesi açısından doğrudan bağlayıcı etkisi olmadığını vurguladı

İsviçre Federal Mahkemesi, aynı maddi olgulara dayanan bir ceza mahkûmiyetinin, kendi başına, bir hakem kararının yeniden incelenmesi sonucu iptali için yeterli gerekçe teşkil etmeyeceğine hükmetti.
(İsviçre Federal Mahkemesi, Karar No. 4A_69/2022).

       I.Kararın Arka Planı

İlgili uyuşmazlık, Hırvatistan’a ait bir enerji şirketinin özelleştirilmesi sürecinde ortaya atılan yolsuzluk iddialarına dayanmaktadır. Hırvatistan devleti, belirli sözleşmelerin kamu görevlilerine rüşvet verilerek akdedildiğini ileri sürerek tahkim yargılaması başlatmış ve söz konusu sözleşmelerin hükümsüzlüğünün tespitini talep etmiştir.

Ancak tahkim heyeti, iddiaları destekleyen delillerin yetersizliği gerekçesiyle talepleri reddetmiş; davacının başlıca tanığını “tamamen güvenilmez” olarak nitelendirmiş ve bu tanığın beyanlarını dikkate almamıştır.

Bu kararın ardından Hırvatistan’da yürütülen ceza yargılamaları neticesinde, bazı eski kamu görevlileri ve şirket temsilcileri yolsuzluk suçlamalarıyla mahkûm edilmiştir. Bu gelişmeler üzerine Hırvatistan devleti, tahkim kararının yeniden incelenmesi talebiyle İsviçre Federal Mahkemesi’ne başvurmuştur.

Başvuru, İsviçre Federal Milletlerarası Özel Hukuk Kanunu’nun (“PILA”) 190a(1)(b) maddesi uyarınca yapılmıştır. İlgili hüküm, tahkim kararının bir suç fiilinden olumsuz şekilde etkilenmiş olması hâlinde, kararın yeniden incelenmesine imkân tanımaktadır.

İsviçre Federal Mahkemesi, başvuruyu değerlendirirken temel bir soruya yanıt vermek durumunda kalmıştır: Aynı veya bağlantılı maddi vakıalara ilişkin verilen ceza mahkûmiyetleri, tahkim heyetleri açısından bağlayıcılık arz eder mi?

       II.İsviçre Federal Mahkemesi’nin Temel Bulguları

İsviçre Federal Mahkemesi, başvuruyu reddederek tahkim yargılamalarının ceza yargılamalarından bağımsızlığı ilkesini bir kez daha teyit etmiştir. Kararda Mahkemece aşağıdaki temel ilkeler vurgulanmıştır: 

1. Yalnızca bir ceza mahkûmiyetinin varlığı, hakem kararının suçtan etkilenmiş olduğunu ortaya koymak için yeterli değildir.
2. Hakem kararının yeniden incelenmesi için, ceza mahkûmiyeti ile hakem kararının içeriği veya sonucu arasında açık, doğrudan ve belirli bir nedensellik bağı kurulmalıdır.
3. Hakem heyetleri, ceza mahkemelerinin tespitleriyle hukuken bağlı değildir; önlerine gelen vakıaları ve delilleri bağımsız biçimde değerlendirme yetkisine sahiptir.

       III.Sonuç

İsviçre Federal Mahkemesi tarafından verilen bu karar, ceza yargılamalarında verilen mahkûmiyet kararlarının tahkim yargılamaları üzerindeki etkisine ilişkin önemli bir sınırı ortaya koymaktadır. Karar, tahkim heyetlerinin bağımsızlığını ve delil değerlendirme konusundaki takdir yetkisini açık biçimde teyit etmektedir.

Ayrıca anılan karar, özellikle yolsuzluk veya benzeri ağır iddiaların gündeme geldiği tahkim yargılamalarında, tarafların delil stratejilerini ceza yargılamalarının seyri ve sonucundan bağımsız olarak yapılandırmalarının gerekliliğine dikkat çekmektedir.