Emisyon Ticaret Sistemi Piyasasının İşletilmesine İlişkin Yönetmelik Taslağı Kamuoyu Görüşüne Açıldı

7552 sayılı İklim Kanunu ile Türkiye, net sıfır emisyon hedefi, yeşil büyüme vizyonu ve iklim değişikliğiyle mücadele amacıyla, sera gazı emisyonlarının azaltılmasında temel araçlardan biri olarak Emisyon Ticaret Sistemi’nin (“ETS”) kurulmasını hükme bağlamıştır. Bu kapsamda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“EPDK”) tarafından Emisyon Ticaret Sistemi Piyasasının İşletilmesine İlişkin Yönetmelik Taslağı (“Taslak Yönetmelik”) da 23 Ekim 2025 tarihinde kamuoyu görüşüne açılmıştır.

Taslak Yönetmelik sera gazı emisyonlarının azaltımını teşvik etmek amacıyla kurulup işletilecek Emisyon Ticaret Sistemi piyasasına ve İşlem Kayıt Sistemine (“İKS”) dair usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

1. Emisyon Ticareti Sistemi Piyasası

Taslak Yönetmelik uyarınca, ETS, sera gazı emisyonlarına net sıfır emisyon hedefine uygun bir üst sınır belirlenmesi ilkesine dayalı olarak çalışan ve tahsisatların alınıp satılması suretiyle sera gazı emisyonu azaltımını teşvik eden ulusal ve/veya uluslararası piyasa temelli mekanizmayı, ETS Piyasası ise tahsisatların ve/veya emisyon ticaretine ilişkin uygun görülen standartlaştırılmış diğer sözleşmelerin alım satımının gerçekleştirildiği, piyasa işletmecisi tarafından organize edilip işletilen ve düzenli faaliyet gösteren birincil ve ikincil piyasaları ifade etmektedir.

ETS kapsamında Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (“Piyasa İşletmecisi”), iki tür piyasanın işletilmesinden sorumludur:

• Birincil piyasa: Tahsisatların ihale yöntemiyle işletmelere dağıtıldığı piyasadır.
• İkincil piyasa: Dağıtımı yapılan tahsisatların katılımcılar arasında alım-satımının yapıldığı piyasadır.

Tüm işlemler Emisyon Ticaret Sistemi Piyasası Yönetim Sistemi (“ETSPYS”) üzerinden yürütülecektir. Piyasa İşletmecisi, faaliyetlerini İklim Değişikliği Başkanlığı (“Başkanlık”) ve EPDK ile koordineli şekilde gerçekleştirecektir.

2. İşlem Kayıt Sistemi

Piyasa İşletmecisi ETS’nin bütünlüğünü sağlamak için tahsisatların ihracı, elde bulundurulması, başka bir hesaba transferi, ilgası, iptali ve itfası işlemlerinin yapıldığı ve bu işlemlerin tesis bazında hesaplarda izlendiği elektronik veri sistemi olan İKS’yi kurar ve işletir.

ETS kapsamındaki işletmeler İKS’de hesap açtırmak zorunda olup her bir işletme, işletmeye bağlı tesis veya tesisler adına işlem gerçekleştirir

ETS’ye ilişkin mevzuat hükümleri doğrultusunda, Başkanlığa başvuru ve onay süreçlerinin tamamlanmasının ardından ücretsiz olarak dağıtılmasına karar verilen tahsisatlar İKS üzerinden piyasa katılımcılarının ilgili tesislerine ait hesaplarına aktarılır. Ücretsiz tahsisatlar bir piyasa katılımcısının kendi tesisleri arasında transfer işlemine ve ikincil piyasalarda satışa konu edilebilir.

3. Piyasalar

Emisyon Ticareti Sistemi Yönetmeliği Taslağı’nda tanımlanan piyasaların usul ve esasları, işbu Taslak Yönetmelik’te detaylandırılmıştır.

• Birincil piyasalar:

 Birincil piyasalar, Başkanlıkça belirlenen ihale takvimine göre Piyasa İşletmecisi tarafından işletilir. Tahsisatlar, yıllık belirlenen miktarda ve ihale yöntemiyle satışa sunulur ve yıl içindeki ihalelere eşit olarak dağıtılır.

Başkanlık talebiyle ek rezerv ihalesi düzenlenebilir, ancak bu ihaleye yalnızca uygun görülen katılımcılar katılabilecektir.

• İkincil Piyasalar:

 Piyasa katılımcıları, sürekli ticaret yöntemi ile Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen ikincil piyasalarda tahsisat alım satım işlemlerini gerçekleştirebilecektir. İkincil piyasalar: spot tahsisat piyasası ve kurulması halinde vadeli tahsisat piyasasından oluşur.

Taslak Yönetmelik, bu piyasaların çalışma, seans, teklif ve eşleşme esaslarını da ayrıca düzenlemektedir.

Piyasa katılımcıları arasındaki tahsisat ticaretine ilişkin ikili anlaşmalar Piyasa İşletmecisine bildirilecektir. İkili anlaşmalara izin verilen uygulama dönemleri Karbon Piyasası Kurulu tarafından belirlenecektir.

4. Mali Sorumluluk ve Teminatlar

Piyasa katılımcıları, yükümlülüklerini veya faaliyetlerini yerine getirememeleri halinde piyasadaki nakit akışının devamını sağlamak, ödemelerini zamanında yapmamaları durumunda ise alacaklı katılımcıların korunmasını sağlamak amacıyla teminat vermekle yükümlüdür.

Teminat olarak gösterilebilecek kıymetler, teminatın hesaplanma usulü ve formülleri, bununla birlikte teminatların iadesi ve uzlaştırma işlemleri gibi hususlar Taslak Yönetmelik içerisinde detaylıca düzenlemektedir.

5. Diğer Hususlar

Piyasa İşletmecisi tarafından Taslak Yönetmelik kapsamında yapılacak bildirimler esas olarak ETSPYS üzerinden yapılacak; sistemin kullanılamadığı hallerde ise e-posta, telefon veya SMS kullanılabilecektir. ETSPYS dışında yapılacak tebligat veya faturalar yazılı olarak ve ilgili tarafın KEP adresine gönderildiğinde geçerli sayılacaktır.

Piyasa bozucu davranışlara ilişkin yükümlülükler EPDK tarafından çıkarılacak Yönetmelik uyarınca yerine getirilecektir.

İKS, birincil piyasa ve spot karbon piyasası faaliyete başlayıncaya kadar, ETSPYS’de herhangi bir teslimat, faturalama ve ödeme yükümlülüğü doğurmaksızın sanal uygulama yapılacaktır.  Bununla birlikte, piyasa katılımcıları arasındaki ikili anlaşmalar Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi Yönetmeliğinde belirtilen pilot dönemde gerçekleştirilemeyecektir.

İşbu Taslak Yönetmelik 13 Kasım 2025 tarihine kadar kamuoyu görüşüne açık olup Resmî Gazete’de yayımlanması ile birlikte yürürlüğe girecektir.