Milletlerarası Yetki İtirazında Yetkili Yabancı Mahkemenin Gösterilmemesi

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 27.09.2023 tarih ve 2021/11-722 E., 2023/865 K. sayılı kararında, milletlerarası yetki itirazının usule olarak ne şekilde ileri sürülmesi gerektiği konu edilmektedir.

İnceleme konusu olayda, sigorta alacağına ilişkin olarak 2008 yılında Türkiye’de açılan bir dava söz konusudur. Davalı taraf yetki itirazında bulunmuş ve davaya bakan ilk derece mahkemesi, Romanya mahkemelerinin yetkili olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Bu kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, mahkemenin yetki itirazının süresinde olup olmadığı açığa kavuşturulmaksızın hüküm tesis ettiğini gerekçe göstererek kararı bozmuştur. Bunun akabinde ilk derece mahkemesi yeniden yargılama yaparak, davalının yetki itirazını süresinde ileri sürdüğünü tespit etmekle birlikte, yetkili mahkemeyi göstermemesi sebebiyle yetki itirazını reddetmiş ve esasa girerek davanın kabulüne karar vermiştir. Söz konusu karar, her iki tarafça temyize konu edilmiştir. Kararın temyizen incelenmesi sonucunda Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, milletlerarası yetki itirazlarında yetkisizliğin ileri sürülmesinin yeterli olduğunu ve hangi yabancı mahkemenin yetkili olduğunun belirtilmesine gerek bulunmadığını vurgulayarak, mahkeme kararını bir kez daha bozmuştur.

İlk derece mahkemesi kararında direnmiş ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (“HMK”) 19/2. maddesine dayanarak, yetki itirazının dinlenebilmesi için itirazda bulunanın yetkili mahkemeyi göstermesi gerektiğini savunmuştur. Bu direnme üzerine dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun önüne gelmiştir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararında, Türk mahkemelerinin uyuşmazlık hakkında milletlerarası yetkisinin bulunmadığı yönündeki itirazlarda HMK’nın ilgili maddesi bağlamında yetkili mahkemenin gösterilmesinin beklenemeyeceğine, zira Türk hakiminin Türk usul hukuku hükümlerine göre yabancı bir mahkemenin yetkili olup olmadığını tespit edemeyeceğine, bu halde Türk mahkemesinin yetkili mahkeme gösterilmeksizin yapılan itirazı dinlemesi ve yetkisiz olduğu kanısına varması halinde davanın reddine karar vermekle yetinmesi gerektiğine hükmetmiştir. Böylece, milletlerarası yetki itirazında bulunan tarafın ayrıca yetkili yabancı mahkemeyi göstermesinin zorunlu olmadığı, Türk mahkemelerinin yetkisizliğini ileri sürmesinin yeterli olduğu vurgulanmıştır.