Otonom araçlara dair ilk düzenleme yayımlandı

Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından yürütülecek olan Tam Otonom Araçların Otonom Sürüş Sistemine İlişkin Motorlu Araçların Tip Onayı Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 1 Aralık 2024 tarih ve 32739 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yürürlüğe giren bu yeni Yönetmelik ile M ve N kategorisindeki motorlu araçların otonom sürüş sistemi (ADS) ile donatılmasına ve bu sistemlere ilişkin tip onayı için özel test prosedürleri ve teknik gerekliliklere ilişkin hükümleri ve bunların uygulanmasına ait usul ve esaslarla ilgili detayların belirlenmesini amaçlamıştır.

Çift Modlu Araçlar: Yönetmeliğin ikinci maddesinde tanımlandığı üzere çift modlu araç, hem manuel sürüş modunda bir sürücü tarafından kullanılabilen hem de tam otonom sürüş modunda otonom sürüş sistemi olan ADS tarafından kullanılabilen ve bu modlar arası geçiş yapabilen araçları ifade etmektedir.

İşbu Yönetmelik madde 1’de sayılmış olan kullanım hallerinde M ve N kategorisi tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerine ilişkin tip onayını kapsamaktadır. Bu durumlar;

• Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere belirlenmiş alanda insan veya mal taşımacılığı için üretilmiş edilmiş araçlar,
• Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere sabit güzergâhlı yolcu ve mal taşımacılığı için üretilmiş tam otonom araçlar,
• Otonom park sistemine sahip belirli otopark tesislerinde araç park etme uygulamaları için tam otonom sürüş moduna sahip çift modlu araçlar. Otopark sisteminin dış altyapısı olan otonom park sistemlerinin işlevlerini ek bilgi sunarak desteklemek için otopark tesisinde bulunan teknolojik donanımları kullanabilir veya kullanmayabilir.

İmalatçıların Başvuru Hakkı: İmalatçılara bu Yönetmeliğin şartlarını sağlaması durumunda 19/4/2020 tarihli ve 31104 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858)’in 1 inci maddesinin altıncı fıkrasında tanımlanan araçların otonom sürüş sistemleri için münferit veya tip onayına başvurma hakkı tanınmıştır.

Tam Otonom Araçları Tip Onayına İlişkin İdari Hükümler ve Teknik Özellikler: Tam otonom araçlarda otonom sürüş sistemleri, Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858) hükümleri çerçevesinde tip onayına tabi tutulmuştur. Başvuru kapsamında, yönetmeliğin 24. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca başvurusu yapılan otonom sürüş sistemine dair detaylı bilgiler veren bir bilgi dokümanı sunulmaktadır.

AB Tip Onay Belgesinin Düzenlenmesi: Tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerinin tipine ait olan AB tip onay belgesi, Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin (AB/2018/858) 28. maddesine göre düzenlenmektedir.

Avrupa Birliği Mevzuatına Uyum: İşbu Yönetmelik, Avrupa Birliği’nin 27 Kasım 2019 tarihli ve (AB) 2019/2144 sayılı Tüzüğü ile 5 Ağustos 2022 tarihli ve (AB) 2022/1426 sayılı Yetki Devrine Dayanan Komisyon Tüzüğü dikkate alınarak düzenlenmiştir. Bahsi geçmekte olan Tüzükler, tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerine ilişkin idari ve teknik gereklilikleri belirlemektedir. Bu kapsamda Yönetmelikle birlikte Türkiye’deki düzenleme, AB standartlarına tam uyum sağlayacak nitelikte düzenlenmiştir.